“ სულ მეშინია, გამვლელებს თვალიერებისას საჭე არ გაექცეთ..“ _ დისნეილენდი გურიაში და ერთადერთი ტოპიარის ოსტატი საქართველოში

„ეს საქმე შვიდი წლის წინ სრულიად შემთხვევით დავიწყე. ხელოვნურსაფარიან სტადიონზე  ჩემს ძაღლს ვეთამაშებოდი, დავეცი და ამ დროს დავინახე ხელოვნური ბალახი და ძაღლი ერთად ძალიან ახლოდან. დავინახე მსგავსება ხელოვნურ ბალახსა და ძაღლის ბეწვს შორის. მიუხედავად დაღლილობისა უცებ წამოვხტი და მყისვე დავიწყე ფიგურის შექმნა. ხის მორისგან გამოვთალე ძაღლის ფიგურა, გარედან ხელოვნური ბალახი გადავაკარი. პირველად ცდის პირობაზე კარგი გამოვიდა, შვილიშვილებს ძალიან მოწონათ. დავინტერესდი საქართველოში ვინმე მსგავსს თუ აკეთებდა, ინფორმაცია ინტერნეტით მოვიძიე. თურმე უკვე კარგა ხანია ამნაირ ფიგურებს აკეთებენ, ოღონდ საზღვარგარეთ. საქართველოში ვერავინ ვიპოვე ამ საქმიანობით დაკავებული“ – ამბობს გელა ცენტერაძე, რომელიც საქართვრელოში ერთადერთი ტოპიარის ოსტატია

თავის შემოქმედებაზე გელა ცენტერაძე გურიიდან გვიამბობს, რომელთანაც ინტერვიუ მანანა გაბრიჭიძემ ჩაწერა.

_ ბატონო გელა, ხელოვანი ბრძანდებით?

– არა, სამთო ინჟინერი ვარ.

– რომ გვიამბოთ საფეხურების შესახებ, როგორ იქმნებოდა თქვენი შემოქმედება?

– როცა დავინახე რომ, ნაკეთობა ჩემს გარდა სხვასაც მოსწონდა, გადავწყვიტე კიდევ გამეკეთებინა რამე ფიგურა. რადგან საბაზისო ცოდნა არ მქონდა, საკუთარი მოსაზრებით და ცდების საშუალებით შევქმენი შემდეგი ფიგურები.

– თავიდან რთული არ იყო?

– დიახ, რთული იყო, მაგრამ სირთულეები უფრო მიზიდავს ამ საქმეში.

– ძაღლის შემდეგ რა ფიგურა ააწყვეთ?

– შემდეგი ცხენი იყო. მერე უკვე მიმდევრობა აღარ მახსოვს, ძირითადად რასაც შვილიშვილები მთხოვდნენ, იმას ვაკეთებდი.

– მხატვარი არ ხართ, პროფესიული სასწავლებლები არ დაგიმთავრებით და როგორ ქმნით ასეთ ნიმუშებს,  ტექნიკურად როგორ ახერხებთ?

– რაც ამ საქმიანობაში დამჭირდა, ზოგი ინტერნეტის საშუალებით ვისწავლე, მაგალითად, შედუღება, თარგის გამოჭრა, კერვა. ხაზვა ვიცოდი როგორც ინჟინერმა, კონსტრუქციის აგებაც, ნახაზის მიხედვით..  პირველი ნაკეთობა ხისგან გავაკეთე ნაჩქარევად. მერე მივხვდი, რომ გამძლეობისთვის სხვანაირად უნდა გამეკეთებინა და შემდეგი რკინის კონსტრუქციაზე მავთულით ფორმის მიცემით გავაკეთე. ამას გაცილებით მეტი დრო დასჭირდა. თუმცა, შემდეგ გამოცდილების შედეგად, ცოტა უფრო მალე და წინა ნამუშევარზე უკეთესი გამომდის.

– სპილო, როგორც სხვა ფიგურები, ნატურალურ ზომებში გავაკეთე. პრინტერის საშუალებით სურათებს ვბეჭდავ რამდენიმე რაკურსით. ამ სურათების საშუალებით ვაკეთებ კონსტრუქციულ ნახაზს. ნახაზის მიხედვით, მასშტაბის გათვალისწინებით ვიწყებ კონსტრუქციის აგებას რკინისგან. ძირითადად ეს არის ფეხები და ხერხემალი. შემდეგ ფორმას ვაძლევ მსხვილი მავთულისგან და ამ ფორმაზე ვაკერებ ხელოვნურ ბალახს მსხვილი ანკესის ძაფით. ეშვები კეთდება წებოცემენტით და იღებება.

– ფინანსურად არ არის ეს ყველაფერი ხარჯებთან დაკავშირებული?..

– ხელოვნური ბალახი, რკინა, მავთული.. ესაა ძირითადი მასალა რასაც ვიყენებ. ამის გარდა კიდევ ბევრი წვრილმანია საჭირო. თავიდან მეორადი ხელოვნური ბალახით დავიწყე. როცა ეზოში რამდენიმე ფიგურა დამიგროვდა, უკვე გზიდან შესამჩნევი გახდა. გამვლელები მანქანებს აჩერებდნენ, ჩამოდიოდნენ, ათვალიერებდნენ. მერე მყიდველიც გამოჩნდა და ეს გასართობად დაწყებული საქმე დავარეგისტრირე როგორც მიკრობიზნესი.  2022  წლიდან პროგრამის „აწარმოე საქართველოში“ გამარჯვებული ვარ.

– დიდი მოთხოვნაა თქვენს ნამუშევრებზე?

– მოთხოვნა დიდია, მყიდველი ცოტა…

– ძვირია?

– დიახ, თვითღირებულების და განსაკუთრებით მასზე დახარჯული დროის მიხედვით ვაფასებ.

– ყველა გამვლელი განცვიფრებულია, ტურისტებს არ იზიდავთ?

–  სულ იმის მეშინია საჭე არ გაექცეთ და რამეს არ დაეჯახონ. ტურისტებიც იყვნენ, სკოლებსაც მოჰყავთ ბავშვები. დამთვალიერებლებს არაფერს ვახდევინებ. მათი ემოციებიც მყოფნის, განსაკუთრებით ბავშვების.

– რამდენ ჰექტარზეა თქვენი ნამუშევრები?

– პატარა ეზო მაქვს, სახლის წინ მიწყვია კომპაქტურად. საერთოდ რაც დავიწყე, 150-მდე ფიგურა მაქვს დამზადებული. ნაწილი გავყიდე. ეხლა ეზოში 30-მდე ფიგურა მაქვს.

– არ დაგენანათ?

– კი. დამენანა, მაგრამ თუ არ გავყიდე, მასალის შეძენას ვერ შევძლებ.

– თქვენი ეზო მუზეუმია ღია ცის ქვეშ?

–  მუზეუმი არ უთქვამთ, უფრო დისნეი-ლენდი.

შვილიშვილები თავიდან მულტფილმის გმირებს ითხოვდნენ, ახლა უკვე დიდები არიან 17-20 წლის… მათი თხოვნით შევქმენი – წუნა და წრუწუნა, ტომი და ჯერი, დონალდ დაკი, მიკი მაუსი. ..და ა.შ.

– რამდენად სპეციფიურია, რთულია მაგათზე მუშაობა?

– სპეციფიკური და რთული იმითაა რომ, მულტფილმის პერსონაჟთან მსგავსება უნდა იყოს იდეალური, ბავშვებს ვერაფერს გამოაპარებ. ყოფილა შემთხვევები შვილიშვილს (ბიჭს) რაღაც არ მოწონებია და მე დამიშლია და თავიდან გამიკეთებია.

– ყველაზე რთული რომელი იყო, რომელსაც დიდი დრო, ენერგია და რესურსები დაჭირდა?

– ყველაზე რთული ალბათ, მულტფილმ მადაგასკარის პერსონაჟების გაკეთება იყო. ოთხივე ძირითად პერსონაჟზე: ჟირაფი, ლომი,ზებრა და ბეჰემოტი 100 დღე ვიმუშავე, დღეში 8 სთ. მოეწონათ. გოგოს ყველაფერი მოსწონს. აი, ბიჭს თუ მოეწონა ე.ი. მართლა კარგია.

– გოგომ პრინცესები არ გთხოვათ?

– პრინცესები არა მაგრამ, ფიფქია და შვიდი ჯუჯა გავუკეთე.

– დღეს ერთადერთი ოსტატი ხარათ ქვეყანაში, სწავლის სურვილი არ გაუჩნდა ბევრს?

– ბევრს არა, მაგრამ პედაგოგობა რთული ყოფილა. ბავშვებს როცა ჩემი დახმარება დასჭირდათ მათემატიკაში, მაშინ მივხვდი და დავაფასე ჩემი პედაგოგები, რომლებსაც ნერვებს ვუშლიდი სკოლაში. პედაგოგად ნადვილად ვერ გამოვდგები. ისე თუ ვინმე დაიწყებს ამ საქმიანობას, აუცილებლად გავუზიარებ ჩემს გამოცდილებას.

– საზღვარგარეთიდან არ არის ინტერესი?

–  არა,  ჯერ-ჯერობით საზღვარი ვერ გადავკვეთე.

– ინტერნეტით თუ გიკავშირდებათ უცხოელები შესაძენად?

– ძირითადად ფეისბუქმეგობრები, უმეტესობა აფრიკის ქვეყნებიდან. ოღონდ შესაძენად, არა.  მოწონებას გამოხატავენ. გაყიდვებისთვის ფასიანი რეკლამის გაშვებაა საჭირო. მომავალში ალბათ, გავაკეთებ… ამბობენ, რომ ძალიან მოსწონთ, ასეთი რამ ჯერ არ უნახავთ.

– რომელ სეზონზეა ყველაზე რთული სამუშაო?

– სახელოსნო კაპიტალური არ მაქვს. სათბური მქონდა, სანამ ამ საქმეს დავიწყებდი. დავანებე თავი კიტრის და პომიდორს მოყვანას, სათბური სახელოსნოდ გადავაკეთე. ზამთარში ცივა შიგნით, ზაფხულში ცხელა, მუშაობის პროცესში მაინდამაიც არც ერთი მაწუხებს არც მეორე.

– თუ შეცვლით თემატიკას?

– ამ საქმიანობას უკვე ბიზნესის კუთხით ვუყურებ. ვაკეთებ იმას, რაზეც მოთხოვნილებაა. ისტორიულ პიროვნებებს თუ შეკვეთა იქნება, გავაკეთებ.

– თქვენი სურვილით რომელ ისტორიულ პერსონაჟებზე ისურვებდით მუშაობას?

– ქართველებზე პირველ რიგში, სტალინის გარდა ყველა და არა მარტო პოლიტიკოსები.

– ადამიანების სახეები როგორ იქმნება?

– ხელოვნური ბალახით ადამიანის სახის გამოყვანა, კონკრეტულ პერსონაჟზე მიმსგავსება ყველაზე რთული პროცესია ტოპიარების გაკეთებაში. ხელოვნური ბალახი თიხა არაა, შენს ჭკუაზე ფორმა მისცე. მსგავსებისთვის მთავარია მავთულით ზუსტი სახის ფორმის მიცემა, ასევე გასათვალისწინებელია ბალახის ღეროს სიმაღლე.

დავამატებდი იმას რომ ტოპიარების ხელოვნება უძველესი პროფესიაა, ჩვ. წ.აღრ. მარადმწვანე მცენარეებს აძლევდნენ გეომეტრიული თუ ცხოველების ფორმას. ხელოვნური ბალახით ტოპიარების გაკეთება ამ საუკუნის დასაწყისში დაიწყეს. უპირატესობა ის არის არ საჭიროებს განსაკუთრებულ მოვლას და გაკრეჭას. საზღვარგარეთის ქვეყნებში დიდი კომპანიებია ამ ბიზნესით დაკავებული, საკმაოდ წარმატებითაც. ჩემი საქმიანობის წარმატება, როგორც ალბათ ყველა ბიზნესის, დამოკიდებულია ქვეყნის კეთილდღეობაზე და განვითარებაზე. იმედი მაქვს მოვესწრები იმას რომ, ყველა, ვისაც სურვილი ექნება ჩემი ფიგურების შეძენის, ექნება ამის შესაძლებლობაც.

– ახლა თქვენ ხართ ერთადერთი ოსტატი, რა ცოდნა იყო ქვეყანაში ამ მხრივ, ოსტატები თუ გვყავდნენ, ამაზე რომ გვიამბოთ…

– მარადმწვანე მცენარეებზე ადრეც ბევრი მუშაობდა და ალბათ ახლაც. მცენარეებზე მუშაობა გაცილებით რთულია. გარდა ფორმირებისა მცენარეების მოვლაც უნდა შეგეძლოს. სირთულეები ბევრი შემხვდა. რადგან ამ საქმის არაფერი ვიცოდი. არ ვიცოდი კერვა, თარგის გამოჭრა, შედუღება,(სვარკა) …. მაგრამ ეს სირთულეები სპორტულ ინტერესში მაგდებდა და დაძლეული სირთულეები გარკვეულ სიამოვნებას მანიჭებდა.

ინტერვიუ ჩაწერა მანანა გაბრიჭიძემ